تعقل و تفکر
یکی از مسائلی که در خودسازی انسان نقش اساسی دارد دشمن شناسی است ماباید بدانیم دشمن ما کیست ؟و از چه راه هاو ابزارهای برای شکست ما استفاده می کند ؟
طبق آیات وروایات انسان دو گونه دشمن دارد :
1) دشمن درونی یا دشمن نزدیک
2)دشمن بیرونی یا دشمن دور
نزدیک ترین دشمن به آدمی نفس اوست که به فرمایش امام امیرالمومنین (ع) :
اعدی عدوک نفسک التی بین جنبیک = دشمن ترین دشمنان نفس توست که درکنار توست
آری نفس این نفس اماره که آدمی را دائما به بدی دعوت می کند دشمن نزدیک است
شیشه نزدیکترازسنگ نداردخویشی هرشکستی که به انسان برسدازخویش است
اما دشمن دور شیطان است
طبق فرمایش قرآن شیطان فقط وسوسه گر است او انسان را به سمت بدیها تحریک می کند این انسان است که با اختیار خود به سمت بدی می رود. شیطان بیش از این قدرتی ندارد لذا وقتی درقیامت انسان ها جلوی شیطان را می گیرند واعتراض می کنند که تو باعث شدی ما جهنمی بشویم او در پاسخ می گوید : فلا تلومونی ولوموا انفسکم =مرا ملامت وسرزنش نکنید نفستان را ملامت کنید من فقط وسوسه می کردم و این شمابودید که به دنبال بدی می رفتید.